مجله فیدیلیو مجله ای برای دوستداران غذا، رستوران و کافی شاپ
عناب به انگلیسی « Jujube»، «خرمای قرمز» یا «خرمای چینی» یکی از میوه‌های اصالتا آسیایی است که به صورت خشک و به شکل آجیل یا به‌صورت دم کرده، پودر شده و حتی به شکل روغن و عصاره عناب مصرف می‌شود. این میوه به خاطر مغذی بودن، خواص زیادی برای سلامتی، لاغری، برای زنان، مردان، کودکان و زنان باردار و شیرده دارد. در این مقاله به بررسی خواص و فواید عناب و مضرات و عوارض احتمالی آن می‌پردازیم.
عناب چیست؟
عناب (Jujube) که با نام علمی Ziziphus jujuba شناخته می‌شود و به آن خرمای سرخ، خرمای چینی و عناب چینی نیز می‌گویند، گونه‌ای از تیره Ziziphus از خانواده خارخان Rhamnaceae است.
ارزش غذایی عناب
عناب سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی است که هر یک از آنها، می‌توانند به سلامت بدن کمک کنند. به طور میانگین، در ۵۰ گرم عناب، مواد معدنی و مغذی زیر وجود دارد:
- کالری: ۱۴۰ کالری
- کربوهیدرات: ۳۶ گرم
- پروتئین: ۲ گرم
- فیبر: ۳ گرم
- منگنز: ۱۵ میلی‌گرم (۶۵۰ درصد از نیاز روزانه)
- ویتامین C: ۱۰۹ میلی‌گرم (121 درصد از نیاز روزانه)
- آهن: ۵ میلی‌گرم (۱۴ درصد از نیاز روزانه)
- مس: ۱ میلی‌گرم (۱۳ درصد از نیاز روزانه)
- فسفر: ۳۴ میلی‌گرم (۵ درصد از نیاز روزانه)
- پتاسیم: ۱۰۸ میلی‌گرم (۴ درصد از نیاز روزانه)
در عناب ریز مغذی‌هایی مثل بیوفلاونوئیدها، پلی‌ساکاریدها، پلی‌فنل‌ها، ساپونین‌ها، نوکلئوتیدها و تری‌ترپنوئیدها وجود دارند که هر یک فوایدی برای سلامتی بدن فراهم می‌آورند.
خواص و فواید عناب خشک و جوشانده عناب برای سلامتی
برای اینکه بتوانید از خواص عناب برای سلامت بدن بهره‌مند شوید، می‌توانید عناب را، هم به‌صورت تازه، هم به‌صورت خشک شده، هم به‌صورت چای و به شکل جوشانده و هم پودر عناب در رژیم غذایی خود قرار دهید. اما مصرف عناب چه فوایدی برای سلامت بدن دارد؟
خواص و فواید عناب برای لاغری
در عناب مقادیری فیبر و پروتئین وجود دارد، در عین حال، این میوه، کالری کمی دارد. بنابراین مصرف آن، باعث ایجاد سیری می‌شود، در حالی که کالری زیادی به بدن وارد نمی‌کند. برای جلوگیری از پرخوری، می‌توانید به عنوان میان‌‌وعده و قبل از وعده اصلی ناهار یا شام، مقداری عناب را به‌صورت خشک یا جوشانده و دمنوش، میل کنید.
خواص عناب برای سرفه و سرماخوردگی
وجود یک آنزیم در عناب، به نام «بروملین» باعث کاهش خلط و مخاط می‌شود. این آنزیم می‌تواند سینوس‌ها و مسیر‌های تنفسی را پاک کرده و سرفه را التیام دهد. از طرفی به خاطر خاصیت آنتی هیستامینی عناب، این میوه از واکنش‌های آلرژیک و حساسیت‌زا جلوگیری می‌کند و می‌توانید با خوردن آن، از سرماخوردگی در امان بمانید یا دوره سرماخوردگی را کوتاه‌تر کنید.
خاصیت عناب برای استحکام استخوان‌ها
در عناب، مواد مغذی مثل مس، منگنز، منیزیم و پتاسیم، به سلامت و استحکام بیشتر استخوان‌ها کمک می‌کنند. از این طریق، عناب می‌تواند همچنین، از پوکی استخوان جلوگیری کرده یا روند پوکی استخوان را کُند کند.
خواص عناب برای زیبایی و سلامت پوست
اگر نگران آسیب‌های ناشی از افزایش سن بر روی پوستتان هستید، عناب را در رژيم غذایی خود قرار دهید. عناب می‌تواند روند پیری را کاهش دهد و از آنجایی که این میوه، سرشار از ویتامین C است، از بروز چین و چروک پوستی و تغییر رنگ پوست به قهوه‌ای و ایجاد لکه‌های پوستی، جلوگیری به عمل می‌آورد. همچنین این میوه به درمان لکه‌ها، جای جوش و آکنه و برطرف کردن جای زخم روی پوست کمک می‌کند.
خواص عناب برای مو
روغن عناب یکی از فرآورده‌های این میوه مفید است که به رشد سریع‌تر موها کمک می‌کند. همچنین باعث درخشان شدن و سلامت موها می‌شود. روغن عناب را بعد از استحمام می‌توانید روی ساقه موها یا ریشه موها، ماساژ دهید.
خواص عناب برای قلب و فشار خون
اگر فشار خون نرمالی داشته باشید، عملکرد قلبتان هم بهتر خواهد بود. عناب یکی از مواد غذایی حاوی پتاسیم، منگنز و آنتی‌اکسیدان است که با خواص ضد‌التهابی خود، سطح فشار خون را تنظیم می‌کند و با خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود، فعالیت رگ‌های خونی را منظم خواهد کرد تا جریان خون به صورت سالم، به ارگان‌های بدن برسد.
تقویت سیستم ایمنی بدن با عناب
اگر می‌خواهید کمتر به بیماری‌های مختلف اعم از ویروسی یا باکتریایی دچار شوید، باید سیستم ایمنی بدنتان را تقویت کنید. میوه‌ها و مواد غذایی حاوی ویتامین ث، به شما برای داشتن سیستم دفاعی قوی‌تر، کمک می‌کنند.
عناب یکی از منابع حاوی ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های مفید است که رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کند. مصرف نصف فنجان از این میوه، می‌تواند کل نیاز روزانه بدن به ویتامین ث را برآورده کرد.
عناب و خواص آن برای بهبود عملکرد مغز
یکی از فواید عناب در طب سنتی، درمان بیماری‌های روحی مثل افسردگی، اضطراب و استرس است. عصاره عناب خواص ضد‌اضطراب دارد و حتی در دوز‌های بالا می‌تواند خاصیت آرام‌بخشی داشته باشد.
از طرفی مصرف این میوه، می‌تواند به تقویت حافظه و یادگیری کمک کند. آنتی اکسیدان‌ها و ترکیبات ضد‌التهابی موجود در عناب، از مغز در برابر استرس اکسیداتیو، محافظت می‌کنند.
خواص عناب برای رفع یبوست
یکی از فواید عناب، کمک به سیستم گوارش و هضم غذا است. عصاره یا جوشانده عناب، برای کسانی که با مشکل یبوست و سندرم روده تحریک‌پذیر مواجهند، بسیار مفید است. اگر عناب را به مدت ۲ هفته در رژيم غذایی خود قرار دهید، می‌توانید با این مشکلات گوارشی، خداحافظی کنید.
خواص عناب در بهبود سیکل خواب
عناب، به خاطر ماده گلیکوزیدی «ساپونین» خاصیت آرام‌بخشی و خواب‌آوری دارد و مصرف چای عناب قبل از خواب، می‌تواند به شما در داشتن خوابی آرام و عمیق کمک کرده و از بی‌خوابی شبانه جلوگیری کند.
خواص عناب برای زنان
خوردن عناب برای زنان، به سلامت دستگاه تناسلی و رحم کمک زیادی می‌کند. عناب می‌تواند به درمان تخمدان پلی‌کیستیک کمک کند یا می‌توانید از خواص عناب برای پریودی منظم و بدون درد بهره ببرید.
برای درمان قاعدگی‌های نامنظم به‌عنوان یکی از مشکلاتی که بسیاری از خانم‌ها در طول زندگی خود، تجربه می‌کنند، عناب یک داروی گیاهی سالم است. اگر هم کیست تخمدان یا علائم نازایی دارید، می‌توانید به جای مصرف داروهای ضد‌بارداری که عوارض متعددی دارند، مصرف عناب را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
خواص عناب برای مردان
در مردان، مصرف عناب می‌تواند به تحریک هورمون‌های تستوسترون کمک کند و موجب افزایش میل جنسی و نعوظ بهتر شود. همچنین خوردن عناب خشک یا دمنوش آن، اثرات مفیدی بر تحرک و تعداد اسپرم‌ها دارد.
خواص عناب برای زنان باردار
عناب سرشار از کلسیم و فسفر است و برای مادران باردار که ذخیره کلسیم بدن آنها، به خاطر تغذیه جنین از بدن مادر، کاهش می‌یابد، بسیار مفید است. علاوه بر این، عناب با کاهش استرس و اضطراب، تقویت سیستم ایمنی بدن، تقویت رشد جنین، کاهش حالت تهوع، تعادل‌بخشی به فشار خون، تولید سلول‌های خونی سالم در جنین، کاهش انقباضات ماهیچه‌ای بدن مادر، زیبایی پوست و مو، توسعه سیستم عصبی جنین و …، هم به سلامت مادر و هم به سلامت جنین کمک می‌کند.
البته در صورت مصرف مدام این میوه در بارداری، بهتر است با پزشک خود مشورت کرده یا در صورت مشاهده هر گونه علائم آلرژی، مصرف آن را قطع کنید.
خواص عناب برای زنان شیرده
فواید عناب در دوران شیردهی مادران شامل دفع سموم بدن، عفونت‌زدایی بدن، تقویت رشد مو، بهبود استحکام استخوان‌ها، کاهش اضطراب، بهبود روند گردش خون و کاهش دردهای مفصلی می‌شود. حتی نوزاد هم می‌تواند از مواد مغذی بدن مادر که در شیر مادر وجود دارد، بهره ببرد.
فواید عناب برای کبد
عناب با کاهش آنزیم‌های کبدی، از کبد در برابر بیماری‌های مربوط به کبد چرب محافظت کرده و به پاکسازی کبد از سموم بدن، کمک می‌کند. آنزیم‌های کبدی نشانه آسیب‌های بافتی هستند و اگر می‌خواهید تست آنزیم کبد بدهید، از چند روز قبل مصرف عناب را متوقف کنید تا جواب آزمایش دقیق‌تر باشد.
خواص عناب برای سلامت کلیه‌ها
برای درمان بیماری‌هایی مثل سنگ کلیه که با افزایش ادرار، رابطه مستقیمی دارند، مصرف عناب مخصوصا به‌صورت جوشانده، توصیه می‌شود. عناب خاصیت ادرارآوری دارد و عفونت دستگاه تناسلی و سموم کلیه‌ها را به خوبی پاک می‌کند.
خواص عناب برای سرطان
همان‌طور که گفتیم، عناب سرشار از آنتی اکسیدان‌های مفید است و این یعنی قدرت زیادی در برابر از بین بردن رادیکال‌های آزاد دارد. عصاره عناب می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد، از گسترش سلول‌های سرطانی بدخیم جلوگیری کند و حتی آنها را از بین ببرد.
خواص عناب برای کاهش التهاب
التهاب در بدن، ماهیچه‌ها، مفاصل و … یکی از مشکلات شایع در میان مردم است. عصاره عناب می‌تواند دردهای عضلانی و مفاصل را التیام بخشیده و به تسکین دردهای عضلانی و ماهیچه‌ها کمک کند.
خواص عناب برای کودکان
عناب را می‌توانید به‌عنوان آجیل در تغذیه روزانه کودکان قرار دهید. این میوه سرشار از فیتوکمیکال‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی است و خواص ضد‌میکروبی دارد. در کودکان، مصرف عناب می‌تواند از بروز بیماری‌های عفونی به بدن جلوگیری کند. حتی در درمان بیماری‌های ویروسی مثل آنفولانزا و سرماخوردگی که کودکان را بیشتر درگیر می‌کند، بسیار موفق عمل خواهد کرد.
خواص هسته عناب
هسته عناب به خاطر خاصیت خواب‌آوری و آرامش‌بخشی در طب سنتی شناخته می‌شود. هسته عناب به‌صورت جوشانده و دم‌کرده، مصرف می‌شود.
عوارض و مضرات احتمالی عناب برای سلامتی
عناب همان‌طور که خواص زیادی برای سلامتی بدن و زیبایی پوست و مو دارد، در صورت مصرف بیش از اندازه، با برخی عوارض همراه است. مضرات احتمالی عناب شامل موارد زیر می‌شوند:
- کسانی که داروهای انعقاد خون مصرف می‌کنند، بهتر است در مصرف عناب احتیاط بیشتری کنند. به خاطر ویتامین K موجود در این میوه، مصرف آن با داروهای انقعاد خون، ممکن است فرد را دچار اختلاط دارویی کند.
- مصرف زیاد عناب در مردان و حتی زنان ممکن است موجب کاهش غرایز جنسی شود.
- از آنجایی که طبع عناب سرد است، خوردن آن می‌تواند موجب تولید گاز و نفخ بدن شود. بهتر است با عناب، مصلح‌های آن مثل مویز را میل کنید.
سوالات متداول
بهترین زمان مصرف عناب چه زمانی است؟
در کل عناب را می‌توانید در هر زمانی از روز، مصرف کنید ولی اگر می‌خواهید عناب را برای کاهش وزن در رژيم غذایی‌تان قرار دهید، خوردن آن به‌صورت ناشتا می‌تواند به افزایش سوخت و ساز بدن و لاغری و کاهش وزن کمک زیادی کند.
خواص جوشانده عناب چیست؟
جوشانده عناب، همه خواص عناب خشک مثل تقویت و استحکام استخوان‌ها، کاهش اضطراب، رفع یبوست، تقویت سیستم ایمنی، درمان بی‌خوابی، کاهش و تعادل فشار خون و … را دارد.
طریقه مصرف عناب خشک چیست؟
عناب خشک را می‌توانید به انواع دسر، چاشنی، سوپ و حتی خورش‌ها هم اضافه کنید. از عناب برای تهیه چای و دمنوش می‌توانید استفاده کنید. یا در ظرف آجیل، عناب را در کنار کشمش، نخودچی و … سرو کنید.
