مجله فیدیلیو مجله ای برای دوستداران غذا، رستوران و کافی شاپ
علت بی اشتهایی کودکان چیست و چه روش‌های درمانی برای آن پیشنهاد می‌شود؟ عارضه بی اشتهایی در کودکان سنین مختلف چگونه بهبود می‌یابد؟ آیا بی اشتهایی کودک خطرناک است؟ کمبود کدام ویتامین باعث بی اشتهایی کودکان می‌شود؟ چند نوع بی اشتهایی داریم و علت هر کدام چیست؟ در این مقاله از سایت فیدیلیو، به شما می‌گوییم دلیل بی اشتهایی بچه‌ها چیست، چگونه مشکل بی اشتهایی فرزندتان را حل کنید و چطور از بی‌اشتها شدن کودک پیشگیری کنید.
بی‌اشتهایی در کودکان خطرناک است؟
وقتی صحبت از بی‌اشتهایی به میان می‌آید، بسیاری از افراد تصور می‌کنند این عارضه تنها در نوجوانان و بزرگسالان دیده می‌شود. خبر بد این است که براساس تحقیقات، نرخ بی‌اشتهایی کودکان زیر 12 سال در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است. این امر می‌تواند روند رشد جسمی و ذهنی کودک را دچار اختلال کند و در آینده مشکلات فراوانی را برای او و کل خانواده به‌وجود بیاورد.
اگر فرزند شما هم بی‌اشتها و بد غذاست باید هر چه سریع‌تر دست به‌کار شوید و وضعیت غذا خوردنش را بهبود بخشید. در غیر این‌صورت، ممکن است بدغذایی و کم‌تر از حد نیاز خوردن به عادت و سبک زندگی او تبدیل شود و سلامت او را به خطر اندازد.
علت بی‌اشتهایی کودکان چیست؟
واقعیت این است که علت دقیق بی‌اشتهایی در کودکان هنوز چندان مشخص نیست. با این حال، محققان حدس می‌زنند عوامل ژنتیکی، ابتلا به برخی از بیماری‌های مزمن، مشکلات روحی و همچنین، عوامل محیطی می‌توانند در ایجاد این عارضه تاثیرگذار باشند.
اگر به‌دنبال علت بی اشتهایی کودکان و درمان آن هستید خوب است بدانید احتمال بروز این اختلال در خانواده‌هایی که یکی از اعضای آن دچار اختلال خوردن هستند حدود 7 تا 12 برابر بیش‌تر از دیگران است. به‌علاوه، ابتلا به بیماری‌های مزمنی مانند دیابت هم می‌تواند موجب بدغذایی کودک شود. از همه مهم‌تر این‌که، افسردگی، اضطراب و سایر عارضه‌های روانی از عوامل موثر در بی‌اشتهایی بچه‌ها به حساب می‌آیند. در مجموع، دلایل احتمالی بی‌اشتهایی در کودکان را می‌توان چنین برشمرد:
- سابقه ژنتیکی
- پایین بودن اعتماد به نفس
- ترس از چاقی
- فشارهای محیطی برای لاغر بودن و تعریف اجتماع از زیبایی
- الگوبرداری اشتباه از برخی سلبریتی‌ها، اعضای خانواده و دیگر افراد مهم
- ابتلا به وسواس و اضطراب
- فشارهای روانی و قرار گرفتن در معرض سوء‌استفاده جنسی یا روحی
- بیماری و مصرف برخی از داروها
- مشکلات گوارشی
- افسردگی یا استرس
- عدم تنوع در رژیم غذایی
- کمبود ویتامین
رایج‌ترین انواع بی اشتهایی در کودکان چیست؟
با توجه به اهمیت بررسی بی اشتهایی در کودکان و درمان آن لازم است با مدل‌های مختلف این اختلال آشنا شوید. در ادامه، رایج‌ترین انواع بی‌اشتهایی بچه‌ها را به شما معرفی می‌کنیم:
اختلال خوردن اجتنابی یا محدود کننده(AFRID)
«اختلال خوردن اجتنابی» یا «محدود کننده» بیش‌تر در خردسالان دیده می‌شود. بچه‌هایی که با این اختلال دست‌وپنجه نرم می‌کنند معمولا فقط غذاهای محدودی را می‌خورند و از بافت و طعم طیف گسترده‌ای از خوراکی‌ها بیزارند. این امر می‌تواند موجب کاهش وزن کودک شود و روند رشد او را به‌طور جدی مختل کند.
هرزه‌خواری یا پیکا(Pica)
«هرزه‌خواری» یا «پیکا» یکی از انواع اختلالات خوردن است. بچه‌های مبتلا به این عارضه، نسبت به مصرف مواد مغذی و خوراکی‌های مفید کاملا بی‌اشتها می‌شوند و به‌جای آن به‌طور غیر ارادی چیزهای عجیب‌وغریبی مانند خاک، مو، گچ، رنگ، چسب، یخ، مداد شمعی، پاک‌کن، اشیا فلزی و دیگر اشیا غیر خوراکی را می‌خورند. ابتلا به این اختلال علاوه بر کند کردن روند رشد می‌تواند با برخی مشکلات جدی مانند مسمومیت و بیماری‌های گوارشی همراه باشد.
بی‌اشتهایی عصبی یا آنورکسیا(Anorexia)
کودکان مبتلا به «بی‌اشتهایی عصبی» یا «آنورکسیا» با وجود گرسنگی از خوردن غذا خودداری می‌کنند و درباره کنترل وزن‌شان به شکل بیمارگونه‌ای دچار وسواس می‌شوند. این اختلال هم می‌تواند بچه را دچار لاغری بیش از اندازه کرده و رشد جسمی و ذهنی او را با مشکل مواجه کند.
نشانه‌های رفتاری بی‌اشتهایی کودک چیست؟
علائم رفتاری بی‌اشتهایی کودک شامل موارد زیر است:
- گرسنگی را انکار کرده و از خوردن غذا خودداری می‌کند.
- از طعم یا بافت اغلب خوراکی‌ها بیزار است و حتی حاضر نیست آن‌ها را امتحان کند.
- در انتخاب مواد غذایی وسواس دارد و تنها تعداد انگشت‌شماری از خوراکی‌ها را می‌خورد.
- بیش از اندازه درباره اندام و تصویر بدنش نگران است و با وجود کاهش قابل توجه وزنش باز هم از چاقی وحشت دارد.
- حجم غذای مصرفی‌اش به‌ویژه در وعده‌های اصلی به‌شدت کاهش می‌یابد.
خصوصا در سنین نوجوانی، پس از غذا خوردن به‌طور ارادی خودش را وادار به استفراغ می‌کند.
نشانه‌های جسمی بی‌اشتهایی کودک چیست؟
تشخیص از دست دادن اشتها در کودک از روی برخی نشانه‌های ظاهری جسمی هم امکان‌پذیر است.
- کودک به طور قابل ملاحظه و با سرعت زیادی لاغر می‌شود.
- در سنین بلوغ، عادت ماهیانه‌اش قطع شده یا با تاخیر آغاز می‌شود.
- دائما احساس سرما کرده و دست و پایش یخ می‌کند.
- با وجود سن کم، ریزش مو را تجربه می‌کند.
- موهای ظریفی بر سطح بدنش رشد می‌کند.
- دائما خسته و کم انرژی است.
- عضلاتش ضعیف می‌شوند.
- به حالت غش از حال می‌رود یا احساس سبکی در سر را تجربه می‌کند.
- دائما یبوست دارد.
چه کودکانی بیش از دیگران در خطر بی‌اشتهایی قرار دارند؟
برخی کودکان بیش از سایر بچه‌ها در خطر اختلال تغذیه‌ای بی‌اشتهایی قرار دارند.
- کودکانی که تک فرزند هستند و رفتارها و عادات غذایی‌شان به شکلی غیر عادی توسط والدین کنترل می‌شود.
- بچه‌هایی که والدین‌شان بیش از حد نگران چاقی هستند و دائما درباره این موضوع صحبت کرده و خودشان انواع و اقسام رژیم‌های غذایی را امتحان می‌کنند.
- کودکانی که به دلیل اشتغال و گرفتاری والدین‌شان همیشه تنها غذا می‌خورند و هیچ‌کس آن‌ها را همراهی نمی‌کند.
- بچه‌هایی که مادر و پدر نگران، مضطرب یا افسرده‌ای دارند.
- بچه‌هایی که در محیط‌های ناآرام، پر استرس و متشنج رشد می‌کنند.
- بچه‌هایی که از نظر عاطفی در فضایی سرد رشد می‌کنند و از والدین‌شان توجه چندانی نمی‌گیرند.
- کودکانی که به دلیل تربیت نادرست یاد گرفته‌اند با غذا نخوردن می‌توانند والدین‌شان را تهدید کرده و از آن‌ها امتیازات ویژه‌ای را دریافت کنند.
- بچه‌هایی که بیماری خاصی دارند یا داروهای به‌خصوصی می‌خوردند و باید تحت نظر پزشک باشند.
روش‌های پیشگیری و درمان بی اشتهایی کودکان چیست؟
فضایی شاد و دوستانه ایجاد کنید
بی اشتهایی کودکان و درمان آن داستان مفصل و پر ماجرایی دارد. تجربه نشان می‌دهد، بچه‌های شادی که بخش قابل توجهی ساعات روز را مشغول تحرک و بازی با والدین‌شان بوده‌اند کم‌تر دچار بی‌اشتهایی می‌شوند. بنابراین، توصیه می‌کنیم روزانه برای چند ساعت هم که شده با فرزندان‌تان وقت‌گذرانی کرده و به اندازه کافی به آن‌ها توجه کنید.
به‌علاوه، تا جای ممکن وعده‌های غذایی را به‌صورت خانوادگی و همراه با گفت‌وگو، آرامش، شوخی و خنده نوش جان کنید. در طول صرف غذا هم بهتر است زیاد به کودک توجه نکنید و دائما به او تذکر ندهید.
بشقاب غذا را به زیبایی تزیین کنید
تزیین بشقاب غذا به بهبود بی اشتهایی کودکان و درمان آن کمک می‌کند. با انجام این کار، شما توجه کودک را به خوراکی‌های مغذی جلب کرده و اشتهای او را تحریک می‌کنید. به‌علاوه، فرزندتان با دیدن ساندویچ‌های جالب، میوه‌های تزئین شده و غذاهای رنگ و وارنگ می‌فهمد برایش وقت گذاشته‌اید و حس مورد توجه بودن، مهم بودن و دوست داشته‌شدن را تجربه می‌کند. مجموعه این عوامل موجب افزایش اعتماد به‌نفس و ایجاد حس شادی در کودک می‌شود و او را به خوردن غذاهای مفید ترغیب می‌کند.
به‌همراه فرزندتان آشپزی کنید
فرزند خردسال شما مشتاقانه منتظر است در انجام کارهای روزمره و خصوصا در هنگام آشپزی به شما ملحق شود. از این طریق، او احساس مهم بودن، بزرگ شدن و قابل اعتماد بودن را تجربه می‌کند. بنابراین، کمک گرفتن از کودک در هنگام آماده‌سازی غذا و پخت‌وپز موجب افزایش اعتماد به نفس، ایجاد آرامش و ترغیب او به خوردن غذایی می‌شود که خودش هم در تهیه آن نقش داشته است.
طبیعتا، هرگز نباید ابزارهای داغ، تیز، شکننده و خطرناکی مانند چاقو یا ظروف شیشه‌ای را در اختیارش قرار دهید. در عوض، پیشنهاد می‌کنیم مقداری از مواد اولیه را در یک ظرف پلاستیکی بریزید و از فرزندتان بخواهید آن را هم بزند یا با دست تمیز ورز بدهد. از سوی دیگر، به فرزندتان اجازه بدهید ترکیبات غذاهایی مانند املت را شخصا انتخاب کند.
به زمان صرف میان‌وعده‌ها دقت کنید
اگر به دنبال برطرف کردن بی اشتهایی کودکان و درمان آن هستید، لازم است بدانید بچه‌ها خصوصا در سنین خردسالی هر 2 تا 3 ساعت یک‌بار گرسنه می‌شوند. بنابراین، در این بازه‌های زمانی باید میان‌وعده‌های سالمی را بخورند که فیبر و پروتئین بالا و قند و چربی اندکی دارند.
خوردن هر میان‌وعده هم تقریبا بین 15 تا 20 دقیقه طول می‌کشد. بنابراین، لازم است میان‌وعده‌های کم‌حجم و سالم را زمانی در اختیار فرزندتان قرار دهید که با غذای اصلی حداقل 2 ساعت فاصله داشته باشد.
در انتخاب میان‌وعده‌ها هوشمندانه عمل کنید
انتخاب هوشمندانه میان‌وعده‌ها از مهم‌ترین روش‌های درمان بی اشتهایی کودک است. منظور این است که در فاصله وعده‌های اصلی به‌جای چیپس و پنیر یا کیک و کلوچه، انواع میوه‌ها، آجیل شیرین، دانه‌ها و خوراکی‌های سالم را در اختیار فرزندتان قرار دهید. به این ترتیب، کودک ضمن سیر شدن می‌تواند بخش قابل توجهی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیازش را دریافت کند و پس از گذشت یکی دو ساعت دوباره احساس گرسنگی را تجربه کند.
فرزندتان را مجبور به غذا خوردن نکنید
اگر فرزندتان احساس گرسنگی نمی‌کند او را تحت فشار نگذارید و وادار به غذا خوردن نکنید. با انجام این کار، شما و کودک به‌طور مساوی عصبی و مضطرب می‌شوید. این روند به بی‌اشتهایی کودک دامن می‌زند و او را کاملا از خوردن غذا منصرف می‌کند. در عین حال، اگر زیاد اصرار کنید فرزندتان متوجه می‌شود که می‌تواند از این طریق شما را کنترل کند. بنابراین، کم‌کم به بدغذایی عادت کرده و از آن به‌عنوان روشی برای کسب امتیاز استفاده می‌کند.
بهترین دارو برای بی اشتهایی کودکان چیست؟
اگر برای رفع بی اشتهایی کودکان و درمان آن همه روش‌های بالا را امتحان کرده و نتیجه‌ای نگرفته‌اید پیشنهاد می‌کنیم به پزشک مراجعه کنید و تحت نظر او دارو بگیرید. برخی از رایج‌ترین داروهای موثر در بهبود بی‌اشتهایی بچه‌ها عبارتند از:
- شربت راسیپ رها فارما
- شربت ویتامکس رازک
- شربت اشتها آور کودک باریج
- شربت اپتایزر استار ویت
- شربت مولتی سانستول پلاس زینک
- شربت زینک سندروس
- شربت زینگامان آرتیمان
آیا کمبود ویتامین باعث بی‌اشتهایی کودکان می‌شود؟
بله. کمبود ویتامین‌های گروه B و همچنین، ویتامین‌های D، C و A از اصلی‌ترین دلایل بی‌اشتهایی در کودکان و بزرگسالان به حساب می‌آید. به‌علاوه، کاستی این ویتامین‌ها می‌تواند موجب کاهش انرژی، خستگی و پایین آمدن چشمگیر توانایی بدن در جذب آهن، کلسیم، زینک و منیزیم شود. مجموعه این عوامل، رشد فرزندتان را مختل کرده و مشکلات زیادی را برای او ایجاد می‌کند.
سوالات متداول
علت بی اشتهایی ناگهانی کودک 1 ساله چیست؟
سرماخوردگی و بی‌حوصلگی می‌تواند موجب بی‌اشتهایی ناگهانی کودک یک ساله شود. همچنین، اگر شاغل هستید و وقت کافی برای بازی با فرزندتان صرف نمی‌کنید احتمالا بدغذایی او را تجربه خواهید کرد. سرگرم کردن، بازی، اطمینان از سلامت کامل، تامین امنیت روانی، ایجاد فضایی آرامش‌بخش و خالی از استرس را می‌توان از مهم‌ترین روش‌های درمان بی اشتهایی کودک یک ساله دانست.
علت بی اشتهایی ناگهانی کودک دو ساله چیست؟
کودک دو ساله هم به دلیل بیماری، اضطراب جدایی از والدین، قرار گرفتن در فضایی پر استرس و ناآرام و گذراندن اوقات کسل‌کننده می‌تواند به‌صورت ناگهانی دچار بی‌اشتهایی شود.
علت بی اشتهایی کودک 5 ساله چیست؟
علاوه بر دلایلی که در این مقاله یا در پاسخ به سوالات بالا گفتیم، تغییر محل زندگی، جدایی والدین از یکدیگر، مرگ نزدیکان، تغییر کودکستان و هر عامل استرس‌زای دیگری می‌تواند موجب بی اشتهایی یک کودک 5 ساله شود.
کمبود کدام مواد معدنی و ویتامین‌ها باعث بی اشتهایی کودک می‌شود
کمبود ویتامین‌های گروه B و همچنین، ویتامین‌های D، C و A از اصلی‌ترین دلایل بی‌اشتهایی در کودکان و بزرگسالان به حساب می‌آید. به‌علاوه، کاستی این ویتامین‌ها می‌تواند موجب کاهش انرژی، خستگی و پایین آمدن چشمگیر توانایی بدن در جذب آهن، کلسیم، زینک و منیزیم شود. برای حل این مسئله علاوه بر مصرف غذاهای مفید بهتر است زیر نظر پزشک مکمل‌های مولتی ویتامین از جمله مکمل‌های حاوی ویتامین‌های گروه B (ب کمپلکس) مصرف شود.
سخن پایانی
در این مطلب، برایتان از بی اشتهایی کودکان و روش‌های پیشگیری و درمان آن گفتیم و راهکارهای مهمی را پیشنهاد کردیم که به بهبود این اختلال کمک می‌کنند. نظر شما چیست؟ آیا فرزند شما هم بدغذایی می‌کند؟ فکر می‌کنید دلیلش چیست؟ چه روش‌هایی را برای درمان امتحان کرده‌اید؟ خوشحال می‌شویم دیدگاه‌ها و تجربیات‌تان را با ما و دیگر خوانندگان فیدیلیو به اشتراک بگذارید.
