مجله فیدیلیو مجله ای برای دوستداران غذا، رستوران و کافی شاپ
خوراکی های مرسوم شب یلدا: غذا نقش مهمی در انواع جشن‌ها در ایران دارد. در اکثر نقاط کشور، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند و از یک شام خوب و خوراکی‌های رنگارنگ درکنار هم لذت می‌برند. یلدا یکی از این جشن‌ها و البته از مهمترین جشن‌های باستانی ایرانیان است. آخرین شب پاییز و بلندترین شب سال، که با پیروزی نور در سپیده‌دم همراه با تولد میترا، پایان می‌پذیرد. این نقطه عطفی در سال است. در ماه‌های آینده، روزها بلندتر می‌شوند و شب‌ها کوتاه‌تر خواهندشد. به مردم توصیه شده که بیشتر شب را بیدار بمانند تا بدبختی به آنها نرسد.
در این شب، اعضای خانواده (اغلب در خانه بزرگترین عضو خانواده) گردهم می‌آیند و تمام شب را بیدار می‌مانند. آجیل، هندوانه و انار، به عنوان درخواستی از خداوند برای افزایش برکت در زندگی‌ست. در این شب مردم با آخرین خوراکی‌های باقی‌مانده از تابستان از یکدیگر پذیرایی می‌کنند و شعرهای کلاسیک و داستان‌هایی از اسطوره‌های قدیمی را با صدای بلند می‌خوانند. به‌این ترتیب این بلندترین شب سال به پایان می‌رسد. با این بخش از مجله فیدیلیو همراه باشید تا با تاریخچه انواع خوراکی‌های مرسوم شب یلدا بیشتر آشنا شویم.
همچنین لازم به ذکر است که علاوه بر ایران، کشورهای آسیای مرکزی از قبیل افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و برخی از کشورهای قفقاز مانند آذربایجان و ارمنستان نیز سنت مشابهی دارند و همه ساله در روز ۳۰ آذر (۲۱ دسامبر ) یلدا را جشن می‌گیرند.
غذاهای مرسوم در شب یلدا
مردم هر منطقه براساس آداب و رسوم محلی که در آن زندگی می‌کنند، خوراکی‌های خاصی را بر سر سفره یلدا قرار می‌دهد. امروزه خوراکی‌های مورد استفاده در شب یلدا با تغییراتی همراه بوده است؛ اما سعی ما براین است تا مرسوم‌ترین آنها را که از دیرباز تا امروز برسر سفره یلدا قرار داشته‌اند را، به شما معرفی کنیم. معمولا غذاهایی که در شب یلدا سرو می‌شوند غذاهایی فاخر، خوش طعم و البته مقوی و مناسب فصل زمستان هستند.
یلدا در نقاط مختلف ایران
گفته می‌شود که غذای اصلی این شب فسنجان است، که از مرغ، گردو و رب انار تهیه می‌شود. با این حال، هر شهر ایران سنت‌های خاص خود را در مورد شام شب یلدا دارد. به عنوان مثال در تبریز نوعی دسر سنتی به نام پالدا برای این شب تهیه می‌شود که مواد اصلی تشکیل دهنده آن شامل گلاب، زعفران و نشاسته است. در گیلان سبزی پلو با ماهی سفید یا ماهی دودی برای شام سرو می‌شود. همچین خوردن ازگیل در این مناطق در شب یلدا مرسوم است. اما در شیراز، غذای ویژه شب یلدا حاجی پلو یا هویج پلو نام دارد که از برنج و هویج تهیه می‌شود. این غذا را با مرغ، زعفران و لیموترش سرو می‌کنند. همچنین پخت کلم پلو در این شب مرسوم است.
انارپلو یا نارپلو در قزوین غذای ویژه شام یلداست. ترکیب انار و برنج با کشمش و خلال پسته طعمی عجیب و فوق‌العاده‌ای می‌سازد! خشیل در آزربایجان غربی پخته می‌شود. ترکیبات آن شامل بلغور گندم، شیر، عسل و خرماست که مقاوت بدن را در فصل سرما افرایش می‌دهند. خاگینه‌خرما یکی از غذاهای سنتی شهر زنجان برای شب یلداست. این غذا ترکیبی از پیاز، خرما، مخلوط کشمش، آجیل و تخم‌مرغ است. اینها تعدادی از غذاهایی هستند که در بخش‌های مختلف ایران در طی طولانی‌ترین شب سال تهیه می‌شوند.
آجیل‌های مرسوم در شب یلدا
گفته می‌شود خوردن آجیل در این شب موجب برکت در رزق و روزی برای روزهای آینده سال خواهدشد. آجیل شب یلدا احتمالا همان آجیل چهار مغز، شامل گردو، فندق، پسته و بادام است؛ اما برخی منابع آجیل هفت قلم را به عنوان آجیل اصلی شب یلدا معرفی می‌کنند که شامل بادام، پسته، فندق، گردو، نخودچی، کشمش و باسلوق می‌باشد. در مناطق مختلف بسته به سنت‌های ویژه خود، توت خشک، برگ زردآلو و انواع میوه‌های خشک به آجیل شب یلدا اضافه می‌شود.
میوه های قرمز رنگ جشن یلدا
داستان‌های قدیمی می‌گویند که میوه‌های قرمز رنگ نمادی از زایش، نور و گرمی هستند و آغاز سپیده دم را بشارت می‌دهند. طیف گسترده‌ای از میوه‌ها و شیرینی‌ها مخصوص برای شب یلدا تهیه می‌شوند اما میوه‌های مرسوم برای این جشن شامل هندوانه و انار است.
انار
انار در بالای سبد‌های میوه قرارمی‌گیرد و به عنوان نمادی از تولد دوباره و زایش شناخته می‌شود. شکستن آن خوشی را برای مردم به ارمغان می‌آورد. پوشش بیرونی بنفش رنگ انار نماد تولد و یا سپیده‌دم است و دانه‌های قرمز روشن آن به معنی درخشش زندگی‌ست.اغلب میوه‌های مرسوم در شب یلدا در آن دوره (ایران باستان) با خود برکتی را به ارمغان آورده‌اند. از این حیث انار جایگاه ویژه‌ای در این مراسم دارد.
هندوانه
ایرانیان باستان معتقد بودند، کسانی که زمستان را با خوردن میوه‌های تابستانی شروع می‌کنند در طول فصل سرما اسیر بیماری‌های مربوط به این فصل نمی‌شوند. امروزه می‌دانیم که وجود ویتامین C در هندوانه مهر تاییدی بر این ادعاست. همچنین هندوانه‌ها به دلیل شکل کروی خود نمادی از خورشید بودند. بنابراین، خوردن هندوانه یکی از مهمترین سنت‌های این شب است. هندوانه بیشتر از هر میوه دیگری در شب یلدا مصرف می‌شود و بازار فروش آن در نزدیکی این شب بسیار داغ است.
ازجمله رسوم غذایی دیگر پخت کدو حلوایی و لبو است که هرکدام خواص ویژه‌ای دارند. همچنین می‌توان به میوه‌هایی مثل خرمالو، سیب و مرکبات برای پذیرایی شب یلدا نیز اشاره کرد.
